कलाकारितामा निकै रुचि राख्ने गंगालाल राण विरोधी संस्था महावीरका कार्यकर्ता समेत हुनुहुन्थ्यो । महावीर संस्थाले राणा शासन विरुद्ध जनचेतना जगाउन राणाविरोधी प्रवचन र क्रियाकलापहरू गर्थ्यो ।
१९९५ सालमा काठमाडौंको असन र ईन्द्रचोकमा राणा विरोधी सभाहरुको आयोजना भएको थियो । त्यही सभामा भाषणा गरेबापत उहाँलाई समेत प्रकाउ गरिएको थियो तर पछि उहाँ छुट्नुभयो । दशरथ चन्दको संगतबाट प्रजापरिषदको सदस्यता लिई उहाँ राणा शासन विरोधी गतिविधिमा पनि सक्रिय सहभागी हुनुभयो ।
राणा विरोधी गतिविधिमा संलग्न भएको आरोपमा उहाँलाई १९९७ साल कात्तिक २ गते पक्राउ गरियो । त्यही वर्ष माघ १५ गते दशरथ चन्दसँगै केन्द्रीय कारागारबाट उहाँलाई लगेर बिष्णुमतीको बगरमा रहेको शोभाभगवतीमा गोली हानी हत्या गरियो । 

गंगालालई फाँसी दिइएको अघिल्लो दिन

राणा शासनको अन्त्य र नागरिक सर्वोच्चता प्राप्तिका लागि जीवन आहुति दिने महान् सहिदहरुमध्ये युवा गङ्गालाल श्रेष्ठको बलिदानी आममानिसका लागि अझ प्रेरणादायी छ । १९९७ साल माघ १४ गतेका दिन सेन्ट्रल जेलको गेटबाहिर गङ्गालालका बाबु भक्तलाल श्रेष्ठलगायत उनका भाइ–बहिनीहरुलाई बोलाइएको थियो ।

मुत्युदण्ड दिनुअघि ३ः३० बजे परिवारका सदस्यको छेवैमा आएर गङ्गालालले मुस्कुराउँदै सबैतिर हेरेर सम्झाउँदै भन्नुभएको थियो– ‘जन्मिएपछि मृत्यु निश्चित छ । मैले अत्याचारीसँग माफी मागेँ भने भोलि तपाईंंहरुले पनि धिक्कार्नुहुनेछ ।’ उहाँले आफ्नो पिता भक्तलाललाई ढोग्दै भन्नुभएको थियो– ‘बा, तपाईंं गीताका ज्ञाताले मेरो नाशवान् शरीरको नाश हुँदै गर्दा शोक गर्न सुहाउँदैन । जन्मभूमिको उत्थानका लागि हाँसीहाँसी सहिद हुन आशीर्वाद दिनुहोस् ।’ त्यसपछि माइला भाइ पुष्पलाल श्रेष्ठलाई सम्बोधन गर्दै भन्नुभयो– ‘माइला, यस जन्मभूमिमा प्रजातन्त्रका लागि हामीले बालेर गएको दियोलाई तिमीले कहिल्यै निभ्न नदिनू, यसलाई नेपालका कुनाकुनामा पुर्याउनू ।’

सन्दर्भ सामाग्री

विभिन्न अनलाइनहरू
प्रकाश विकल्पको पुस्तक 'देश किन बनेन' 
विभिन्न सामाजीक सञ्जालहरू